Organizowane co roku spotkania mają pogłębić naszą wiedzę o zróżnicowaniu i bogactwie łacińskiego piśmiennictwa średniowiecznej
Polski, a zarazem poddać pod dyskusję specjalistów najważniejsze aspekty tworzenia korpusu polskiej łaciny średniowiecznej. Spotkania będą też okazją dla zaprezentowania samego projektu oraz poznania oczekiwań środowiska. W tym roku warsztaty organizujemy pod hasłem Słowa i rzeczy(wistość) w łacińskim piśmiennictwie polskiego średniowiecza. W interdyscyplinarnym gronie przyjrzymy się roli studiów nad łacińskim słownictwem w poznaniu dziejów, kultury i społeczeństwa średniowiecznej Polski.

Wagi i potrzeby systematycznych badań nad słownictwem dla pogłębienia naszej wiedzy o średniowieczu dowiodły poświęcone terminologii politycznej prace spod znaku niemieckiej Begriffsgeschichte , francuskie opracowania słownictwa feudalnego, ale też prace polskich historyków i leksykografów. Badacze tekstu dawnego mierzą się z problemem nieostrości i wieloznaczności wyrażeń, które właściwe są każdemu językowi naturalnemu, ale o znaczeniu rozstrzygają na podstawie zwykle ograniczonego kontekstu, fragmentarycznej wiedzy o świecie i niepełnej znajomości sytuacji komunikacyjnej.

Nawet jednak w sytuacji idealnej, w której interpretacja nie pozostawia wątpliwości, średniowieczne słownictwo nie opowiada nam, by tak rzec, całej historii. Jego przemiany pozwalają wnioskować o dziejach instytucji władzy i administracji czy o ewolucji poglądów naukowych, mniej natomiast mówią o życiu prywatnym czy rozumieniu świata poza środowiskiem piszącej elity. Co więcej, wyuczona w silnie sformalizowanym środowisku średniowiecznej szkoły łacina nie odpowiada na zmieniające się potrzeby komunikacyjne równie dynamicznie co język wernakularny. Przy tym, jako narzędzie komunikacji oficjalnej, podlega daleko idącej „regulacji”: jest przedmiotem purystycznych interwencji i podlega regułom dyskursu, które determinują, co i jak można w danym czasie pomyśleć czy wyrazić.

Tradycyjna krytyka źródła historycznego i jej współczesne wcielenia rzucają światło na stosunek języka dokumentu czy kroniki do ewokowanej w nich rzeczywistości. Tzw. zwrot językowy – niezależnie od jego wpływu na mediewistykę – bezsprzecznie wyostrzył jeszcze świadomość narracyjnego charakteru źródeł (H. White), roli metafory (F. R. Ankersmit) i konieczności krytycznej analizy warstwy interpretacyjno-retorycznej (J. Topolski). W polu zainteresowania znalazły się – obok twórcy z jego wykształceniem czy „tendencją” – także reguły gatunku czy strategie perswazyjne. Słowa bowiem nie tylko odnoszą się do rzeczywistości, ale też służą jej zmianie, przekonują nas do przyjęcia określonej jej wizji, są nośnikiem ideologii i narzędziem propagandy.

W tym roku warsztaty odbędą się w trybie zdalnym, za pośrednictwem programu Zoom (https://zoom.us). Linki do sesji zostaną przesłane zarejestrowanym uczestnikom na 30 minut przed spotkaniem.

Aby zarejestrować się na spotkanie, kliknij tu.

 Warsztaty organizuje zespół Elektronicznego korpusu polskiej łaciny średniowiecznej. Projekt realizowany jest od 2018 r.

Elektroniczny korpus powstaje w Pracowni Łaciny Średniowiecznej Instytutu Języka Polskiego PAN. W Pracowni powstaje m.in. Słownik polskiej łaciny średniowiecznej, a także realizowane są projekty badawcze, m.in. Długosz 2.0. Instytut Języka Polskiego PAN jest jednym z najważniejszych ośrodków badań językoznawczych w Polsce i największym “dostawcą” akademickich słowników języka polskiego i łaciny średniowiecznej.

Warsztaty możemy zorganizować dzięki wsparciu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki.